Dünya Ekonomik Forumu her yıl “Kurumsal Cinsiyet Farkı” adı altında bir rapor yayınlıyor. Raporda, yapılan araştırmaya katılan şirketlerde kadınların temsili, cinsiyet eşitliği uygulamaları, iş hayatı dengeleme uygulamaları, liderlik için rehberlik ve eğitim, liderlik için engeller gibi konular ele alınıp değerlendiriliyor.

2010 yılı kurumsal cinsiyet farkı raporunda dünya çapında 20 farklı ülkeden, 16 farklı sektördeki çalışan sayısı 1.000 ile 30.000 arasında değişen 600 firmanın insan kaynakları yöneticilerinden toplanan verilere yer veriliyor.

Merak edenler için, firmalardaki insan kaynakları yöneticilerin %54’ü kadın ve %46’sı erkek olarak belirtilmiş. Rapor için verilerin toplandığı ülkeler ise alfabetik sırayla ABD, Almanya, Avusturya, Belçika, Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Fransa, Hindistan, Hollanda, İngiltere, İtalya, İspanya, İsviçre, Japonya, Kanada, Meksika, Norveç, Türkiye ve Yunanistan.

Ülkelere göre kadın çalışanların durumu

Firmalardaki kadın istihdam oranı, ülkeden ülkeye büyük farklılıklar gösteriyor. Grafik 1’de görüldüğü üzere; ABD, İspanya, Kanada Finlandiya ve Hollanda en yüksek kadın istihdam oranına sahip olurken Hindistan, Japonya, Türkiye, Avusturya ve İtalya en düşük kadın istihdam oranına sahip ülkeler olarak raporda yer alıyor.

Kadınların şirketlerdeki pozisyonları (giriş, orta, yüksek veya yönetim) incelendiğinde, ülkeler arasındaki genel bir eğilim olarak pozisyonların giriş veya orta seviyelerde yoğunlukta olduğu görülüyor. Bu durumun en büyük istisnası ise şirketlerin yönetimde %40 oranında kadın istihdamını zorunlu tutan Norveç.

Araştırmaya katılan ülkelerinin en büyükleri olan firmaların, CEO pozisyonları içerisinde kadınların oranı yaklaşık olarak %5. Kadın CEO oranı en yüksek ülkeler Finlandiya (%13), Norveç (%12), İtalya (%11) ve Brezilya (%11) iken Belçika, Kanada, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Yunanistan, Hindistan, Meksika, Hollanda, İsviçre, İngiltere ve ABD firmalarında hiç kadın CEO yok.

Endüstrilere göre kadın çalışanların durumu

Grafik 2’den de anlaşılacağı üzere, kadın çalışanlar en çok hizmet sektöründe istihdam ediliyor. Finans ve sigorta (%60), profesyonel servisler (%56), seyahat ve turizm (%49), medya ve eğlence (%42) sektörleri en yüksek kadın çalışan istihdam oranına sahip. En düşük kadın çalışan istihdam oranı otomotiv (%18), madencilik (%18), mühendislik ve inşaat (%21) ve tarım (%21) alanlarında. Ayrıca farklı sektörlerin analizi de kadın çalışanların yüksek pozisyonlardaki azlığını işaret ediyor.

Ölçme ve hedef belirleme

Firmaların %36’sı kadın çalışanları için özel kotalar, hedefler veya destek politikaları belirlemiş olmasına rağmen geri kalan %64’lük kısmı bu tür politikalar belirlemiş durumda. Ülkeler seviyesinde bakıldığında, neredeyse tüm ülkeler kadınlar için çeşitli destek politikaları uyguluyor. Araştırmaya katılan tüm Amerikan ve İngiliz firmaları bu tür destek programları uyguluyor. Onları Hollanda (%64) ve Kanada (%57) firmaları takip ediyor. Diğer tarafta ise Yunanistan (16%), İtalya (14%), Brezilya (%0) ve Meksika (0%) en düşük oranlarla yer alıyor.

Araştırmaya katılan firmaların %28’i erkek ve kadın çalışanlar arasındaki ücret farklarını sadece izliyor veya izleyip düzeltmeye çalışıyor. Buna karşılık %72’si ise olası ücret farklılıklarını hiç izlemiyor.

Liderlik için rehberlik ve eğitim

Araştırmaya katılan şirketlerin %59’u çalışanlarına kurum içi rehberlik ve ağ oluşturma programları öneriyor, %43’ü firma dışı programlara katılımlarını sağlıyor ve %28’i de kadın çalışanlarına özel rehberlik ve ağ oluşturma programları öneriyor. Firma içi destek konusunda ABD ve İngiltere firmaları en çok desteği (%100) verirken, en düşük destek ise İspanya (%21), Avusturya (%33) ve Brezilya (%33) firmalarında.

Sektörel olarak bakıldığında ise kimya (%76), finans ve sigorta (%70) ve enerji (%69) firmaları üst sırlarda yer alırken; emlak (%17), yiyecek ve içecek (%38) ve profesyonel servisler (%38) alt sıralarda yer alıyor.

Liderlik için engeller

Grafik 3’te de görüleceği üzere, kadınların liderlik pozisyonuna çıkmasına engel olarak görülen faktörlerden; ülkelerdeki genel norm ve kültürel pratikler, erkek egemen kurum kültürü ve rol modeli eksikliği ön plana çıkıyor. Grafikte zorlukların derecesi 1’den 5’e doğru artıyor.

Kadınların liderlik pozisyonuna çıkmasına engel olarak görülen en önemsiz faktörler ise ülkelerdeki iş kanunları ve düzenlemelerdeki eksiklikler, hamilelik izni olanakları ve iş hayatındaki çeşitlilik politikaları olarak ortaya çıkıyor.

* Daha önce yayınlandığı yerler:
– “Çorlu TSO” gazetesi Eylül 2010 sayısı
– 22.09.2010 tarihli kişisel bloğum
– “Trakya İş Dünyası” dergisi Ekim 2010 sayısı